पौष अमावस्या २०२५: तिथी, शुभ मुहूर्त, महत्त्व, पूजा विधी

Start Chat

भारतीय संस्कृतीमध्ये अमावस्येचा दिवस अत्यंत पवित्र आणि आध्यात्मिक महत्त्वाचा मानला जातो. हा दिवस आपल्याला आत्म–विश्लेषण, शांती आणि ईश्वराची उपासना करण्याची संधी देतो. वर्षभरातील अमावस्यांमध्ये पौष अमावस्येला एक विशेष स्थान आहे. चंद्राचा अभाव असूनही हा दिवस नवीन सुरुवात आणि आत्मशुद्धीचे प्रतीक आहे. पौराणिक मान्यतानुसार, या दिवशी केलेली पूजा, उपवास आणि दान व्यक्तीच्या जीवनात सुख–शांती आणि समृद्धी आणतात. सनातन परंपरेत पौष अमावस्या आपल्या जीवनाला नवीन दिशा देण्यासाठी आणि समाजाप्रती आपली कर्तव्ये पार पाडण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ मानला जातो.

पौष अमावस्या 2025 कधी आहे?

पौष अमावस्येचा शुभ मुहूर्त 19 डिसेंबर 2024 रोजी सकाळी 4 वाजून 59 मिनिटांनी सुरू होईल. याचा समारोप दुसऱ्या दिवशी 20 डिसेंबर 2025 रोजी सकाळी 7 वाजून 12 मिनिटांनी होईल. उदयतिथीप्रमाणे पौष अमावस्या 19 डिसेंबर रोजी साजरी केली जाईल.

पौष अमावस्येचे महत्त्व

पौष अमावस्येला “मोक्षदायिनी अमावस्या” असेही म्हणतात. हा दिवस पितरांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी अत्यंत शुभ मानला गेला आहे. मान्यता आहे की या दिवशी पवित्र नद्यांमध्ये आणि तीर्थक्षेत्री स्नान केल्याने व्यक्ती आपल्या पापांपासून मुक्त होतो.

श्रीमद्भगवद्गीतेमध्ये म्हटले आहे:

“न हि ज्ञानेन सदृशं पवित्रमिह विद्यते।“
अर्थात, पवित्रतेसाठी ज्ञान आणि आत्मशुद्धीपेक्षा मोठा दुसरा मार्ग नाही. पौष अमावस्या आपल्याला याच शुद्धतेकडे आणि आंतरिक शांततेकडे नेते.

पूजा आणि उपासनेचे महत्त्व

पौष अमावस्येला पूजा आणि उपासनेला अत्यंत महत्त्व आहे. या दिवशी व्यक्तीने तन–मनाने पवित्र होऊन ईश्वराची उपासना करावी.

पवित्र स्नान: गंगा, यमुना किंवा अन्य पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करणे शुभ मानले जाते. हे तन आणि मन शुद्ध करते.
• पितरांचे तर्पण: या दिवशी पितरांना जल अर्पण करणे आणि त्यांचे आशीर्वाद मिळवणे विशेष फलदायी असते.
• भगवान सूर्याची पूजा: पौष महिन्यात सूर्यपूजेचे विशेष महत्त्व आहे. भगवान सूर्याला अर्घ्य अर्पण करून त्यांचे आभार मानावेत आणि आशीर्वाद मिळवावा.

दानाचे महत्त्व

दान हे भारतीय परंपरेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. हे धर्म आणि मानवतेचे सर्वोच्च कार्य मानले गेले आहे. पौष अमावस्येला दान केल्याने विशेष पुण्य मिळते.
भुकेल्याला अन्न देणे हे सर्वांत मोठे पुण्य मानले गेले आहे. या दिवशी गरजूंना अन्न देण्यासोबतच गरीबांना उबदार कपडे आणि चादरी देणे आत्मिक समाधान देते.

शास्त्रांमध्ये म्हटले आहे:

“दानं हि परमं धर्मं।“
अर्थात, दान हेच सर्वांत मोठे धर्म आहे.

दीन–दुःखित आणि असहाय्य लोकांची मदत का करावी?

पौष अमावस्येचा सण आपल्याला करुणा आणि दयाचा संदेश देतो. हा दिवस आपल्याला समाजातील दीन–दुःखित आणि असहाय्य वर्गाला मदत करण्याची संधी देतो.

परोपकाराचे महत्त्व: “सेवा परमो धर्मः।“

अर्थात, सेवा हा सर्वांत मोठा धर्म आहे.

सकारात्मक ऊर्जा: गरजूंना मदत केल्याने आपल्या जीवनात सकारात्मकता आणि शांती येते.

पौष अमावस्येला या गोष्टींचे दान करा

पौष अमावस्येला अन्नदानाला सर्वोच्च मानले जाते. या दिवशी दान देऊन नारायण सेवा संस्थानमध्ये दीन–दुःखी, गरीब लोकांना अन्न देण्याच्या उपक्रमात सहभागी होऊन पुण्य कमवा.
पौष अमावस्या फक्त एक सण नाही, तर आपल्या जीवनाला आध्यात्मिकता आणि सकारात्मकतेने भरून टाकण्याची संधी आहे. या पवित्र दिवशी आपण आपल्या मन, वचन आणि कर्माला पवित्र करू, पितरांचे आशीर्वाद घेऊ आणि गरजूंना मदत करू.