मार्गशीर्ष अमावस्या: जाणून घ्या तारीख, शुभ मुहूर्त आणि दानाचं महत्त्व

मार्गशीर्ष अमावस्या, हिंदू धर्मात एक विशेष महत्त्व असलेला दिवस आहे. हा दिवस भगवान विष्णुची आराधना, आत्मशुद्धी आणि दान–पुण्य कार्यांसाठी समर्पित आहे. मार्गशीर्ष महिना स्वतः भगवान श्रीकृष्ण यांनी गीतेत वर्णन केले आहे. त्यांनी कुरुक्षेत्रात अर्जुनाला श्रीमद्भगवद्गीतेचं उपदेश देताना सांगितलं आहे, “मासानां मार्गशीर्षोऽहम्“, म्हणजेच मी महिन्यांमध्ये मार्गशीर्ष आहे. या अमावस्येचं महत्त्व त्यामुळं आणखी वाढतं कारण हा दिवस भगवान विष्णूच्या प्रती आपली आस्था व्यक्त करण्याचा सर्वात महत्त्वाचा दिवस आहे.

कधी आहे मार्गशीर्ष अमावस्या, तारीख आणि शुभ मुहूर्त

वैदिक पंचांगानुसार 2025 च्या मार्गशीर्ष अमावस्या 19 नोव्हेंबरला सकाळी 9 वाजून 13 मिनिटांनी सुरू होईल. याचं समापन दुसऱ्या दिवशी 20 नोव्हेंबर 2025 ला दुपारी 12 वाजून 16 मिनिटांनी होईल. हिंदू धर्मात उदयातिथि महत्त्वाची मानली जाते, म्हणून या वेळेस मार्गशीर्ष अमावस्या 20 नोव्हेंबरला साजरी केली जाईल.

मार्गशीर्ष अमावस्याचं महत्त्व

अमावस्या ही नवीन सुरुवातीचं प्रतीक मानली जाते. मार्गशीर्ष अमावस्येवर ध्यान, जप आणि तप यांद्वारे साधक ईश्वराशी गहन संबंध प्रस्थापित करू शकतात. हा दिवस आत्मचिंतन आणि आपल्यातील चुकांची सुधारणा करण्यासाठीही आदर्श आहे.

मार्गशीर्ष अमावस्या दिवशी पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करणं अत्यंत शुभ मानलं जातं. तसेच या दिवशी साधक सूर्य देव, भगवान विष्णू आणि भगवान कृष्णाची पूजा करतात. असं सांगितलं जातं की, या दिवशी सच्च्या मनाने उपासना केली आणि पितरांचं तर्पण, पिंडदान आणि दान–पुण्य यांसारख्या अनुष्ठानांचा आयोजन केल्याने सर्व दुःख दूर होतात आणि पितरांचं आशीर्वाद मिळतं.

दानाचं महत्त्व

धार्मिक ग्रंथांनुसार, अमावस्येच्या दिवशी दान–पुण्याचं विशेष महत्त्व असतं. विशेषतः ब्राह्मणांना आणि दीन–दु:खी लोकांना भोजन दिलं जातं ते पुण्याचं कार्य मानलं जातं. या दिवशी गरजू लोकांना अन्न, वस्त्र आणि धनाचं दान करा.

वेदांमध्ये दानाचं महत्त्व सविस्तर वर्णन करण्यात आलं आहे, जिथं दानाला मोह माया पासून मुक्त करण्याचं साधन मानलं जातं. वेदांमध्ये असं म्हटलं आहे की, दानाने इंद्रिय भोगांकडे असलेल्या आकर्षणातून मुक्तता मिळते, भगवानाचं आशीर्वाद प्राप्त होतं ज्यामुळे प्राण्याला मृत्यूच्या वेळी फायदा होतो. गरजू लोकांना दान केल्याने जीवनातील सर्व समस्या आपोआप दूर होऊ लागतात. दान केल्याने कर्म सुधारतात ज्यामुळे भाग्याचा उदय लवकर होतो.

हिंदू धर्माच्या अनेक ग्रंथांमध्ये दानाचं महत्त्व सांगितलं आहे, श्रीमद्भगवद्गीतेत दानाचं महत्त्व सांगताना भगवान श्री कृष्ण म्हणाले आहेत –

दानव्यमिति यद्दानं दीयतेऽनुपकारिणे।
देशे काले च पात्रे च तद्दानं सात्त्विकं स्मृतम्।।

जो दान कर्तव्य समजून, कोणत्याही फळाच्या आशेने न करता, योग्य काल आणि स्थानात आणि आध्यात्मिक कार्यांत लिप्त असलेल्या पात्र व्यक्तीला दिलं जातं, तो दान सात्त्विक मानला जातो.

मार्गशीर्ष अमावस्या दिवशी या वस्तूंचं दान करा

मार्गशीर्ष अमावस्येवर अन्नाच्या दानाला सर्वोत्तम मानलं जातं. या दिवशी दान करून नारायण सेवा संस्थानमध्ये दीन–दु:खी, निर्धन लोकांना भोजन देण्याच्या प्रकल्पात सहकार्य करा आणि पुण्याचा भागीदार व्हा.

साधारणपणे विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

प्रश्न: मार्गशीर्ष अमावस्या 2025 कधी आहे?
उत्तर: 2025 मध्ये मार्गशीर्ष अमावस्या 20 नोव्हेंबरला साजरी केली जाईल.

प्रश्न: मार्गशीर्ष अमावस्या कोणत्या भगवानसाठी समर्पित आहे?
उत्तर: मार्गशीर्ष अमावस्या सूर्य देव आणि भगवान विष्णू यासाठी समर्पित आहे.

प्रश्न: मार्गशीर्ष अमावस्या दिवशी कोणत्या वस्तूंचं दान करायला पाहिजे?
उत्तर: मार्गशीर्ष अमावस्या दिवशी गरजू लोकांना अन्न, वस्त्र आणि भोजनाचं दान करायला पाहिजे.