परिवर्तिनी एकादशी

सनातन धर्मात एकादशी तिथीचे विशेष महत्त्व आहे आणि त्यापैकी परिवर्तिनी एकादशी अत्यंत शुभ आणि लाभदायक मानली जाते. ही एकादशी भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथीला साजरी केली जाते. या दिवशी भगवान श्री हरी विष्णू योगनिद्रामध्ये बाजू बदलतात, म्हणून तिला ‘पार्श्व एकादशी’, ‘पद्म एकादशी’ आणि ‘परिवर्तिनी एकादशी’ असेही म्हणतात.

परिवर्तिनी एकादशीचे व्रत केल्याने जीवनातील सर्व पापांचा नाश होतो आणि मोक्षाचे दार उघडते. हे व्रत विशेषतः चातुर्मासाच्या मधल्या काळात येते, जेव्हा साधक उपवास, तप, जप, सेवा आणि ध्यान याद्वारे आध्यात्मिक प्रगती करतात.

परिवर्तिनी एकादशीचे पौराणिक संदर्भ आणि महत्त्व

पद्मपुराणात असा उल्लेख आहे की या दिवशी भगवान श्री हरि विष्णू क्षीरसागरातील शेषनागाच्या शय्येवर आपल्या बाजूला वळतात. या दिवशी उपवास केल्याने ब्रह्महत्या (ब्राह्मण हत्या) सारखे महापापही नष्ट होतात. जेव्हा धर्मराज युधिष्ठिरांनी श्रीकृष्णांना या व्रताचे महत्त्व विचारले तेव्हा भगवान श्रीकृष्ण म्हणाले, “या व्रताचे पुण्य हजारो वर्षांच्या तपस्या आणि त्यागांपेक्षा श्रेष्ठ आहे.”

या एकादशीचे व्रत केल्याने जीवनात आनंद, सौभाग्य आणि समृद्धी येते आणि शेवटी मोक्षप्राप्तीचा मार्ग मोकळा होतो.

दान आणि सेवेचे महत्त्व

परिवर्तिनी एकादशी हा केवळ उपवासाचा दिवस नाही तर दान आणि सेवेसाठी देखील सर्वोत्तम दिवस आहे. या दिवशी केलेले दान हजार यज्ञांइतके फलदायी असते. शास्त्रांमध्ये म्हटले आहे की-

यज्ञदंतपहकर्म न त्यज्यं कार्यमेव तत् ।
यज्ञो दानम् तपश्चैव पवनानि मनिषिनाम् ।

म्हणजेच यज्ञ, दान आणि तप, ही तीन कर्मे माणसाला शुद्ध आणि त्याचे जीवन धन्य बनवतात.

परिवर्तिनी एकादशीला दान आणि सेवेचे पुण्य

या शुभ दिवशी, गरजू, अपंग, असहाय्य आणि गरिबांना अन्न, कपडे, औषध, शिक्षण आणि अन्न दान केल्याने शाश्वत पुण्य मिळते. नारायण सेवा संस्थेच्या सेवा प्रकल्पात सहभागी व्हा आणि अपंग मुलांना आयुष्यभर अन्न (वर्षातून एक दिवस) द्यावे आणि या पवित्र प्रसंगाचे दिव्य लाभ मिळवा.