કેવડા ત્રીજમાં દાન – સંતાનપ્રાપ્તિ અને કુટુંબ કલ્યાણ માટેની રીતો

કેવડા ત્રીજમાં દાન – સંતાનપ્રાપ્તિ અને કુટુંબ કલ્યાણ માટેની રીતો

ભારત તહેવારોની ભૂમિ છે, અને દરેક તહેવાર પોતાના અનોખા આધ્યાત્મિક તથા સાંસ્કૃતિક મૂલ્ય ધરાવે છે. આ બધામાં કેવડા ત્રીજનું મહત્વ પણ એટલું જ છે – ખાસ કરીને વિવાહિત સ્ત્રીઓ માટે, જેઓ પોતાના પરિવારની સુખ, શાંતિ તથા સમૃદ્ધિ માટે આ વ્રતનું પાલન કરે છે. ગુજરાત તથા પશ્ચિમ ભારતના કેટલાક વિસ્તારોમાં ઉજવાતી આ તિથિ પરિવારની સમૃદ્ધિ તથા સુખાકારી માટે મનાવાય છે.

ક્યારે આવે છે કેવડા ત્રીજ?

ભાદરવા મહીનાના શુક્લ પક્ષની ત્રીજને કેવડા ત્રીજ કહેવામાં આવે છે. આ વર્ષે કેવડા ત્રીજનો પવિત્ર તહેવાર 26 ઓગસ્ટ 2025, મંગળવારના રોજ ઉજવવામાં આવશે. એવી માન્યતા છે કે આ ત્રીજ હસ્ત નક્ષત્રયુક્ત હોય ત્યારે વ્રત કરવાથી બધા ફળોની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ વ્રત મુખ્યત્વે સ્ત્રીઓને સૌભાગ્ય આપવા અને તેમના સૌભાગ્યની રક્ષા કરવા માટેનું છે.

શ્રાવણ મહિનો દિવ્યતા અને ભક્તિથી ભરેલો છે – અને ભાદરવા માસની ત્રીજ એટલે કે કેવડા ત્રીજના દિવસે વિશેષ રીતે સુખી પરિવાર, સંતાનપ્રાપ્તિ અને દાંપત્ય સુખ માટે ઉપવાસ રાખવામાં આવે છે. આ દિવસે ખીલેલા કેવડા ફૂલ ભગવાનને અર્પણ કરીને પૂજા કરવામાં આવે છે, જે શુદ્ધતા અને ભક્તિનું પ્રતીક છે.

કેવડા ત્રીજનું મહત્વ

કેવડા ત્રીજનું વ્રત વિવાહિત સ્ત્રીઓ પોતાના પતિના લાંબા આયુષ્ય અને અખંડ સૌભાગ્યની કામના માટે રાખે છે, જ્યારે કુમારિકાઓ મનપસંદ અને સુયોગ્ય વર મેળવવા માટે આ વ્રત કરે છે. દેશભરમાં લગભગ બધી જ જગ્યાએ આ વ્રત શ્રદ્ધાપૂર્વક કરવામાં આવે છે.

આ દિવસે ભગવાન શંકર અને માતા પાર્વતીની વિશેષ પૂજાનું મહત્વ છે. એવી માન્યતા છે કે સ્વયં માતા પાર્વતીએ શિવજીને પતિ સ્વરૂપે પામવા માટે આ વ્રત કર્યું હતું.

કેવડા ત્રીજ વ્રતની વિધિ

કેવડા ત્રીજના વ્રતની વિધિ શાસ્ત્રોક્ત રીતે કરવામાં આવે છે. વ્રતના એક દિવસ પહેલા, વિવાહિત સ્ત્રીઓ પોતાના હાથમાં મહેંદી મૂકે છે. આ દિવસે સૂર્યોદય પહેલા સ્નાનાદિ ક્રિયાઓથી પરવારીને ભગવાન શિવની કેવડાના ફૂલોથી પૂજા કરવામાં આવે છે.

ઘરને સુંદર રીતે શણગારવામાં આવે છે અને વ્રત કરનારી સ્ત્રીઓ આખો દિવસ  ઉપવાસ રાખે છે. તેઓ વારંવાર કેવડાને સુંઘીને ભગવાન શિવનું સ્મરણ કરે છે.

સાંજે, વિધિપૂર્વક શિવ-પાર્વતીની પૂજા-આરતી કરવામાં આવે છે અને કેવડા ત્રીજની વ્રત કથા સાંભળવામાં આવે છે. સૂર્યોદય પછી વહેલી સવારે સ્નાન-પૂજા કરીને પારણા કરવામાં આવે છે. આ વ્રત દ્વારા સ્ત્રીઓ ‘મારો પતિ દીર્ઘાયુ બને’ તેવી શિવને પ્રાર્થના કરે છે. કુંવારી છોકરીઓ પોતાના ભાવિ પતિ સુંદર અને સુયોગ્ય હોય તેવી કામના કરે છે.

કેવડા ત્રીજના મુખ્ય વિધી

ઉપવાસ તથા પ્રાર્થના: મહિલાઓ પરિવારની સુખાકારી માટે ઉપવાસ કરે છે.

કેવડા ફૂલનું મહત્વ:
શુદ્ધ – સુગંધ વાળું કેવડાનું  ફૂલ અને પ્રસાદ શંકર ભગવાનને અર્પણ કરી, તેમની પૂજા કરે છે.

શિવ તથા પાર્વતીની પૂજા:
દાંપત્ય સુખ માટે ભગવાન શિવ અને પાર્વતીની વિશેષ પૂજા થાય છે.

દાન અને સેવા:
ધાન, ખાદ્ય પદાર્થો કે કપડાં જરૂરિયાતમંદોને દાન આપવામાં આવે છે.

કથા-વાર્તાનો ભાગ:
કેવડા ત્રીજની કથા-વાર્તા ઘરના અનુભવી વડીલો દ્વારા સંભળાવવામાં છે.

કેવડા ત્રીજ વ્રત કથા

આ વ્રતનું વર્ણન ભવિષ્ય પુરાણના ઉત્તરભાગમાં શિવ-પાર્વતીના સંવાદના રૂપમાં જોવા મળે છે. કથા અનુસાર, એકવાર માતા પાર્વતીએ ભગવાન શિવને પૂછ્યું કે દક્ષ પ્રજાપતિના યજ્ઞમાં પોતાના દેહની આહુતિ આપ્યા પછી જ્યારે તેમણે ફરી અવતાર ધારણ કર્યો, ત્યારે શિવજીને પામવા માટે તેમણે કયું વ્રત કર્યું હતું.

આધ્યાત્મિક મહત્વ

આ તહેવાર માત્ર ધાર્મિક મહત્વ જ નથી ધરાવતું – કેવડા ત્રીજ દ્વારા આપણામાં ભગવાન પ્રત્યે શ્રદ્ધા તથા પરસ્પર કલ્યાણની ભાવના પણ જાગૃત કરે છે. આજના આધુનિક સમયમાં, આ પ્રાચીન તહેવારને ઘરમાં પૂજા કરી, પરિવાર સાથે પ્રાર્થના કરીને ઉજવી શકાય છે.

કેવડા ત્રીજને કેવી રીતે ઉજવવી?

-દિવસની શરૂઆત વહેલા ઉઠીને, સ્નાન કરીને કરવી.

-ઘરમાં પૂજા કરો.

-કેવડા ફૂલ, પ્રસાદ અને પ્રાર્થના દ્વારા શ્રદ્ધા દર્શાવો.

-ઉપવાસ રાખો.

-જરૂરિયાતમંદોને દાન, ખોરાક કે કપડાં આપો.

-પરિવાર સાથે સાંજે કથા સાંભળો.

સામાન્ય પ્રશ્નો:

પ્રશ્ન:
ક્યારે આવે છે કેવડા ત્રીજ?
જવાબ:
ભાદરવા માસની ત્રીજી તિથિએ.

પ્રશ્ન:
શું અવિવાહિત મહિલાઓ પણ કરી શકે?
જવાબ:
હા, કોઈ પણ પરિવાર કલ્યાણ માટે આ તહેવારમાં ભાગ લેવો યોગ્ય છે.

પ્રશ્ન:
ઉપવાસ નિર્જળા કરવો કે ફળાહાર?
જવાબ:
કેવડા ત્રીજનો ઉપવાસ નિર્જળા કે ફળાહાર બંને કરી શકાય – મુખ્યત્વે ભક્તિ, દાન અને પ્રાર્થનાનું મહત્વ છે.

પ્રશ્ન:
દાનમાં શું આપી શકાય?
જવાબ:
અનાજ, કપડાં, ધન અથવા જરૂરિયાતવાળા લોકોને મદદરૂપ વસ્તુઓ.

ઉપસંહાર…

કેવડા ત્રીજનું મહત્વ ફક્ત એક તહેવાર જ નથી, પણ પરિવારના પ્રેમ, ભક્તિ અને સકારાત્મક શક્તિઓને જાગૃત કરવાનો અવસર છે. આ વ્રત ભક્તિ અને શ્રદ્ધાનું પ્રતિક બની રહ્યું છે, જે સ્ત્રીઓને સુખમય દાંપત્ય જીવન અને ઉત્તમ જીવનસાથીની પ્રાપ્તિ માટે ઉષ્મા આપે છે. યથાશક્તિ સેવા, ઉપવાસ કે પ્રાર્થનાથી પણ એક સુખદ જીવન તરફનો માર્ગ ખુલે છે.