માર્ગશીર્ષ અમાવસ્યા 2025: તારીખ, સમય, સુભ મુહૂર્ત

માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા, હિન્દૂ ધર્મમાં વિશેષ મહત્વ ધરાવતો દિવસ છે. આ દિવસ ભગવાન વિષ્ણુની આરાધના, આત્મશુદ્ધિ અને દાન–પુણ્ય કાર્ય માટે સમર્પિત છે. માર્ગશિર્ષનો મહિનો સ્વયં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ દ્વારા ગીતામાં વર્ણિત છે. તેમણે કુરૂક્ષેત્રમાં અર્જુનને શ્રીમદ્ ભગવદ્ગીતા નો ઉપદેશ આપતા કહ્યું હતું, “માસાનાં માર્ઘશિર્ષોऽહમ્”, એટલે હું મહિનાઓમાં માર્ગશિર્ષ છું. આ અમાવસ્યાનું મહત્વ વધુ છે કારણ કે આ ભગવાન પ્રત્યેની શ્રદ્ધાને વ્યક્ત કરવાનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ દિવસ છે.

ક્યારે છે માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા, તિથી અને શુભ મુહૂર્ત

વૈદિક પંચાંગ મુજબ વર્ષ 2025ની માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા 19 નવેમ્બરને સવારે 9:13 મિનિટે શરૂ થશે. જેનો સમાપન આગામી દિવસ 20 નવેમ્બર 2025ને બપોરે 12:16 મિનિટે થશે. હિન્દૂ ધર્મમાં ઊદયતિથિનું મહત્વ છે, તેથી આ વખતેની માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા 20 નવેમ્બરના રોજ મનાવાશે.

માર્ગશિર્શ અમાવસ્યાનું મહત્વ

અમાવસ્યાને નવી શરૂઆતના પ્રતીક તરીકે માનવામાં આવે છે. માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યાને ધ્યાન, જાપ અને તપના માધ્યમથી સાધક ભગવાન સાથે ઊંડો સંબંધ સ્થાપિત કરી શકે છે. આ દિવસ આત્મચિંતન અને પોતાની ભૂલોને સુધારવાનો દિવસ પણ છે.

માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યાને પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરવું અત્યંત શુભકારક માનવામાં આવે છે. સાથે સાથે આ દિવસે સાધક સૂર્ય દેવ, ભગવાન વિષ્ણુ અને ભગવાન કૃષ્ણની પૂજા કરે છે. કહેવાય છે કે આ દિવસે સાચા મનથી ઉપાસના કરવાથી તથા પિતરનો તર્પણ, પિંડદાન અને દાન–પુણ્ય જેવા અનુષ્ઠાન કરવાથી બધાં દુઃખો દૂર થાય છે અને પિતરનો આશીર્વાદ મળે છે.

દાનનું મહત્વ

ધાર્મિક ગ્રંથો મુજબ, અમાવસ્યાના દિવસે દાન–પુણ્યનું વિશેષ મહત્વ હોય છે. ખાસ કરીને બ્રાહ્મણો અને દીન–દુઃખીઓને ભોજન આપવું મોટી પુણ્ય ક્રિયા માનવામાં આવે છે. આ દિવસે જરૂરમંદોને અન્ન, વસ્તુ અને ધનનું દાન કરવું જોઈએ.

વેદોમાં દાનના મહત્વનું વિશદ રીતે વર્ણન મળે છે, જ્યાં દાનને મોહ માયા પરથી મુક્તિ મેળવવાનો સાધન બતાવવામાં આવ્યો છે. વેદોમાં કહ્યું છે કે દાનથી ઈન્દ્રિય ભોગો પ્રત્યેની આસક્તિ છૂટે છે, ભગવાનનો આશીર્વાદ મળે છે જેના કારણે જીવીટે સમયે લાભ થાય છે. જરૂરમંદોને દાન આપવાથી જીવનની બધાય મુશ્કેલીઓ આપોઆપ દૂર થવા લાગે છે. દાન આપવાથી કર્મ સુધરતા છે અને ભાગ્ય ઉદ્ભવ માટે ઝડપથી રાહ મળી શકે છે.

હિન્દૂ ધર્મના અનેક ગ્રંથોમાં દાનના મહત્વને બતાવવામાં આવ્યું છે, શ્રીમદ્ ભગવદ્ગીતામાં દાનના મહત્વને સમજાવતાં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે કહ્યું છે–

દાતવ્યમિતિ યદ્દાનં દીયતેऽનુપકારિણે।
દેશે કালে ચ પાટે ચ તદ્દાનં સાત્ત્વિકં સ્મૃતમ્।।

જે દાન કર્તવ્ય સમજ્યા હોય, બિનજરૂરી ફળની આશા વિના, યોગ્ય સમય અને સ્થળમાં અને આધ્યાત્મિક કાર્યો માટે યોગ્ય વ્યક્તિને આપવું એ જ સાત્વિક દાન માનવામાં આવે છે.

માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યાના દિવસે આ વસ્તુઓનું દાન કરો

માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યાના દિવસે અન્નના દાનને સર્વશ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે દાન આપીને નારાયણ સેવા સંસ્થા માં દીન–દુઃખી, નિરધન લોકોને ભોજન આપવામાં મદદ કરીને પુણ્યના ભાગી બનાઓ.

પ્રશ્નોત્તરી (FAQs)

પ્રશ્ન: માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા 2025 ક્યારે છે?
ઉત્તર: વર્ષ 2025માં માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા 20 નવેમ્બરે મનાવાશે.

પ્રશ્ન: માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા કયા ભગવાન માટે સમર્પિત છે?
ઉત્તર: માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા સૂર્ય દેવ અને ભગવાન વિષ્ણુ માટે સમર્પિત છે.

પ્રશ્ન: માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા પર કયા વસ્તુઓનું દાન કરવું જોઈએ?
ઉત્તર: માર્ગશિર્ષ અમાવસ્યા પર જરૂરમંદોને અન્ન, વસ્તુ અને ભોજનનું દાન કરવું જોઈએ.