धनत्रयोदशीचे आरोग्य व आयुर्वेदाशी नाते

प्रत्येक सण आपल्याला आनंद, उत्साह आणि एकमेकांशी जुळवून घेण्याची संधी देतो. पण काही सण हे केवळ आनंदापुरते मर्यादित नसून आरोग्य, शुद्धता आणि जीवनशैली सुधारण्याचे महत्वही सांगतात. त्यापैकीच एक महत्वाचा सण म्हणजे धनत्रयोदशी. दिवाळीच्या पाच दिवसांच्या उत्सवाची सुरुवात या दिवशी होते आणि हा दिवस भगवान धन्वंतरि यांच्या पूजनासाठी ओळखला जातो. भगवान धन्वंतरि यांना आयुर्वेदाचे जनक मानले जाते. त्यामुळे हा दिवस केवळ धनप्राप्तीचाच नाही तर उत्तम आरोग्य आणि दीर्घायुष्य मिळविण्यासाठी देखील महत्वाचा आहे.

धनत्रयोदशीचा कालावधी व विधी

धनत्रयोदशी हा दिवस कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीला साजरा केला जातो. २०२५ मध्ये धनत्रयोदशी १८ ऑक्टोबर २०२५, रविवार या दिवशी आहे. पूजा करण्याचा उत्तम मुहूर्त सायंकाळी ६:५५ ते ८:३० असा आहे (प्रदोषकाल मुहूर्त). या दिवशी घरातील मुख्य द्वार व पूजा स्थळ स्वच्छ करून, तेलाचे दिवे लावले जातात. भगवान धन्वंतरि यांची प्रतिमा किंवा मूर्ती ठेवून, त्यांना सुगंध, पुष्प, धूप व दीप अर्पण केले जाते. या दिवशी नवीन भांडी, सोने किंवा चांदी खरेदी करण्याची परंपरा आहे, कारण ते घरातील समृद्धी व आरोग्याचे प्रतीक मानले जाते.

भगवान धन्वंतरि व आयुर्वेदाचे महत्व

धन्वंतरि भगवान समुद्र मंथनात अमृतकलश घेऊन प्रकट झाले आणि त्यांनी आयुर्वेदाचा ज्ञानभांडार मानवजातीस या दिवशी दिला. त्यामुळे त्यांना ‘आयुर्वेदाचे जनक’ म्हणतात.आयुर्वेद हा केवळ रोगोपचाराचा विज्ञान नाही तर जीवन जगण्याची योग्य पद्धत आहे. योग्य आहार-विहार, ऋतूनुसार दिनचर्या, योग, ध्यान आणि औषधी वनस्पतींचा वापर यांचा समावेश आयुर्वेदात आहे. धनत्रयोदशीला आपण भगवान धन्वंतरि यांच्या चरणी आरोग्यसंपन्न, रोगमुक्त आणि आनंदी जीवनासाठी प्रार्थना करतो.

धनत्रयोदशी व आरोग्य

धनत्रयोदशी हा दिवस आपल्याला सांगतो की खरी संपत्ती म्हणजे आरोग्य. या दिवशी आयुर्वेदानुसार शरीरशुद्धीसाठी त्रिफळा, आल्याचा काढा, हळद दूध किंवा औषधी वनस्पतींचा वापर करून शरीरशुद्धी केली जाते. हिवाळ्याच्या सुरुवातीला शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती वाढविण्यासाठी हा दिवस महत्वाचा मानला जातो.

नारायण सेवा संस्थान व समाजसेवा

या दिवशी आरोग्य आणि दान यांचे महत्व लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे. नारायण सेवा संस्थान वर्षभर दिव्यांग आणि दुर्बल घटकांसाठी मोफत शस्त्रक्रिया, कृत्रिम अवयव वितरण, शिक्षण आणि पुनर्वसन यासारख्या सेवा देते जे या दिवशी विशेष महत्वाचे ठरते. आरोग्याला प्राधान्य देणाऱ्या आणि उभारी आणणाऱ्या या दिवशी आरोग्यसाठी केलेले दान हे दुसऱ्या कोणत्याही दानापेक्षा मोठे ठरते. या धनत्रयोदशीच्या पवित्र दिवशी आपण आपल्या जीवनात आरोग्याची कामना करताना, समाजासाठी काही करण्याचा संकल्प करूया, कारण आपल्या छोट्याशा देणगीने कुणाच्या जीवनात आरोग्य आणि आनंद परत येऊ शकतो.

निष्कर्ष

धनत्रयोदशी केवळ संपत्ती व समृद्धीचा सण नाही तर आयुर्वेद आणि आरोग्याशी आपला गहिरा संबंध दर्शवतो. भगवान धन्वंतरि यांच्या चरणी प्रार्थना करून आपण जीवनात आरोग्य, आनंद आणि चिरायुष्य मिळवू शकतो. या धनत्रयोदशीला नारायण सेवा संस्थानला देणगी देऊन समाजासाठी आरोग्याचा दीप प्रज्वलित करूया आणि कुणाच्या तरी आयुष्यात खरा दिवाळीचा आनंद आणूया.

सर्वसामान्य प्रश्न (FAQs):

प्रश्न: धनत्रयोदशी २०२५ कधी आहे आणि कोणत्या वेळी पूजा करावी?
उत्तर: १८ऑक्टोबर २०२५ रोजी संध्याकाळी ६:५५ ते ८:३० या मुहूर्तात पूजा करावी.

प्रश्न: धनत्रयोदशीला भगवान धन्वंतरि यांची पूजा का करतात?
उत्तर: कारण ते आयुर्वेदाचे जनक आहेत आणि आरोग्य व दीर्घायुष्य देणारे मानले जातात.

प्रश्न: या दिवशी कोणत्या वस्तू खरेदी करण्याची परंपरा आहे?
उत्तर: सोनं, चांदी, भांडी किंवा आरोग्याशी संबंधित वस्तू खरेदी करणे शुभ मानले जाते.

प्रश्न: धनत्रयोदशीचा आयुर्वेदाशी काय संबंध आहे?
उत्तर: हा दिवस शरीरशुद्धी, आरोग्यवर्धन आणि रोगप्रतिकारशक्ती वाढविण्याच्या प्रार्थनेशी संबंधित आहे.

प्रश्न: धनत्रयोदशीच्या दिवशी समाजसेवा कशी करू शकतो?
उत्तर: नारायण सेवा संस्थानला देणगी देऊन दिव्यांग आणि गरजूंचे जीवन उजळवू शकतो.