हिंदू पंचांगानुसार, ज्येष्ठ महिन्यातील कृष्ण पक्षातील एकादशी तिथीला अपरा एकादशी असे म्हणतात. मान्यता आहे की या दिवशी भगवान विष्णूची भक्ती व दीन-दुःखी, असहाय लोकांना दान दिल्याने साधकाचे सर्व दु:ख दूर होते आणि जीवनातील अडचणींमधून मुक्ती मिळते.
अपरा एकादशीच्या दिवशी पूजा-अर्चना करणे अत्यंत फलदायी मानले जाते. या दिवशी जगाचा पालनकर्ता भगवान विष्णू आणि माता लक्ष्मी यांची भक्ती केल्यास भक्तांना त्यांचे आशीर्वाद मिळतात आणि प्रभू त्यांना वैकुंठामध्ये स्थान देतात.
अपरा एकादशीचे महत्त्व
अपरा एकादशी ही अपार पुण्य आणि आनंद देणारी मानली जाते. या दिवशी उपवास करून (पाणी न पिता) निराहार राहिल्यास सर्व मनोकामना पूर्ण होतात. ब्रह्महत्येचा, परनिंदा आणि प्रेतयोनीसारख्या पापांपासून मुक्ती मिळते. या दिवशी भगवान विष्णूची तुळस, चंदन, कापूर आणि गंगाजलाने पूजा करावी.
अपरा एकादशी 2025 – तिथी व शुभ मुहूर्त
वर्ष 2025 मध्ये अपरा एकादशी 23 मे रोजी साजरी केली जाईल. एकादशीची तिथी 22 मे रोजी रात्री 1:12 वाजता सुरू होईल आणि 23 मे रोजी रात्री 10:29 वाजता समाप्त होईल. हिंदू धर्मात सूर्योदयाच्या वेळेची तिथी प्रमाण मानली जाते, त्यामुळे उदयातिथीनुसार अपरा एकादशी 23 मे रोजी साजरी केली जाईल.
व्रताचे पारण (उपवास सोडण्याचा) वेळ 24 मे रोजी सकाळी 5:26 ते 8:11 दरम्यान असेल.
अपरा एकादशीस दानाचे महत्त्व
सनातन परंपरेनुसार अपरा एकादशी ही एक अत्यंत पुण्यदायी तिथी आहे. त्यामुळे या दिवशी भगवान विष्णूची उपासना करून स्नान आणि दान केल्यास अपार पुण्य प्राप्त होते. या दिवशी ब्राह्मण तसेच दीन-दुःखी, गरीब आणि असहाय लोकांना अन्न, कपडे, धन, धान्य आणि फळांचे दान करणे श्रेष्ठ मानले जाते.
एकादशीच्या या शुभ मुहूर्तावर दान करणाऱ्या भक्तांवर भगवान विष्णू कृपा करतात आणि त्यांच्या सर्व दु:खांपासून मुक्ती मिळते.
शास्त्रांनुसार, एका हाताने दिलेले दान हजार हातांनी परत येते. माणसाने मिळवलेले धन, कीर्ती आणि वैभव हे सगळे इथेच राहते, पण दानातून मिळवलेले पुण्य मृत्यूनंतरसुद्धा आपल्या सोबत असते.
गोसावी तुलसीदासजी रामचरितमानस मध्ये म्हणतात –
तुलसी, पक्षी जेव्हा पाणी पीतो तेव्हा नदीचे पाणी कमी होत नाही,
त्याचप्रमाणे जर रघुवीराची कृपा असेल, तर दान दिल्याने धन कमी होत नाही.
अपरा एकादशीस काय दान करावे?
अपरा एकादशीला दान करण्याचे विशेष महत्त्व आहे. असे मानले जाते की अन्न आणि भोजनाचे दान सर्वात श्रेष्ठ आहे. तसेच गरीब, असहाय मुलांना जेवण देणे, कपडे दान करणे व शिक्षणाशी संबंधित वस्तू दान करणे देखील अत्यंत पुण्यकारी ठरते.
या पुण्यदायी दिवशी नारायण सेवा संस्थान च्या अन्नदान, वस्त्रदान आणि शिक्षादान यांसारख्या सेवांमध्ये सहभागी होऊन पुण्याचा भाग व्हा.
