ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਬੰਧੀ ਐਨਜੀਓਜ਼ ਕਿਵੇਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ

ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਮ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੇਂਡੂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਥੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਪਰਯਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਕੀ ਇਮਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਨਾ ਹੀ ਪ੍ਰਸ਼ਿਕਸ਼ਿਤ ਅਧਿਆਪਕ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਬੱਚੇ ਵਧੀਆ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਥੇ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਨੀਵੀਂ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ।

ਇਹੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ (NGOs) ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਰਾਹੀਂ ਵੰਚਿਤ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਸਵਾਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ, ਤਦੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਅੱਗੇ ਵਧੇਗਾ।

ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਕਿਆਂ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫਰ

ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਅੱਜ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾਪੂਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਿੱਛੇ ਹੈ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਹਰ ਦੱਸ ਵਿੱਚੋਂ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਦਸਵੀਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਵਜ੍ਹਾਵਾਂ ਹਨ – ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਬੀਮਾਰੀ, ਬਾਲ ਵਿਆਹ, ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹਾਲਤ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਕਮੀ।

ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਥੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਇਮਾਰਤਾਂ ਟੁੱਟੀਆਂ-ਫੁੱਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਟੂਲਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਰਟ ਕਲਾਸ ਜਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤਾਂ ਨਾਂ ਮਾਤਰ ਦੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮੌਕੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਐਨਜੀਓਜ਼ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਹ ਤਕਨੀਕੀ ਸਾਧਨ ਦੂਰਦਰਾਜ਼ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨਾਲ ਜੋੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸੋਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਐਨਜੀਓਜ਼

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਬੱਚੇ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਿਹੀ ਮੂਲਭੂਤ ਸੁਵਿਧਾ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਹਨ। ਐਨਜੀਓਜ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਉਮੀਦ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਫੀਸ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਵਾਰਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਜਨਜਾਤੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਸਕੂਲ ਯੂਨੀਫਾਰਮ, ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਲਰਨਿੰਗ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ, ਸਕਿਲ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਅਤੇ ਮਿਡ-ਡੇ ਮੀਲ ਵਰਗੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੋਸ਼ਣ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।

ਕੁਝ ਐਨਜੀਓਜ਼ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸਕੂਲ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਤਾਬੀ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਅਤੇ ਸਮਝਦਾਰ ਬਣਾਉਣਾ ਵੀ ਹੈ।

ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਉੱਤੇ ਵੀ ਇਹ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਕੇ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਹੋਸਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਲਹਿਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਨਵੀਂ, ਸਸ਼ਕਤ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਦਿਲ ਛੂਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ

ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਇਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮੀਨਾ, ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਸੀ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਕ ਐਨਜੀਓ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲਣ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਸਵੈਸੇਵਕਾਂ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਟੂਲਜ਼ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਦੀਵਾ ਬਲਾਇਆ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਵਿੱਚ 40% ਦੀ ਵਾਧੂ ਹੋਈ। ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਉਮੀਦ ਮਿਲੀ।

ਅੱਜ ਮੀਨਾ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਸੁਪਨੇ ਦੇਖ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਕਰਨ ਵੱਲ ਕਦਮ ਵਧਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਬੱਚੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਹ ਐਨਜੀਓਜ਼ ਨੇ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਇਹਨਾਂ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਦੀ ਇਕ ਮਿਸਾਲ ਹੈ – ਨਾਰਾਇਣ ਚਿਲਡਰਨਜ਼ ਅਕੈਡਮੀ, ਜੋ ਵੰਚਿਤ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ, ਗੁਣਵੱਤਾਪੂਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਸਥਾ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਤਾਬੀ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮੁੱਲ, ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਗਿਆਨ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਗੇਤਰ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਬੱਚੇ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਲਕੜ ਹੈ।

ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ?

ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਐਨਜੀਓਜ਼ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰੋ। ਤੁਹਾਡੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਮਦਦ ਵੀ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ:

ਦਾਨ ਕਰੋ – ਤਾਂ ਜੋ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਧ ਸਕਣ।
ਸਵੈਸੇਵਕ ਬਣੋ – ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਦਿਓ।
ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਓ – ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਐਨਜੀਓ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ।
ਫੰਡਰੇਜ਼ਿੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਵੋ – ਤਾਂ ਜੋ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚਿਆਂ ਤੱਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ।

ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਐਨਜੀਓ ਨਾਲ ਜੁੜੋ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ਿਤਾ, ਕਾਰਜਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਡਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਿਸੇ ਗਰੀਬ ਬੱਚੇ ਲਈ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਭਵਿੱਖ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਸਰਕਾਰ, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਐਨਜੀਓਜ਼ ਦੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਦੂਰ-ਦਰਾਜ਼ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕਲਾਸਰੂਮ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਹਰ ਬੱਚਾ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਕਿਥੇ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਵਧੀਆ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਉਹ ਤਾਕਤ ਹੈ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਸਮਾਜ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪੰਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਬੱਚੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ, ਤਦੋਂ ਹੀ ਇਸਦਾ ਅਸਲ ਉਦੇਸ਼ ਪੂਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

“ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਐਨਜੀਓ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਉਜਲੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹੋ।”

ਆਓ, ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਹਰ ਬੱਚੇ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹੀਏ। ਐਨਜੀਓ ਰਾਹ ਵਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਆਓ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਗਿਆਨ, ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਦਇਆ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੀਏ।