ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ,, ਜਾਣੋ ਤਾਰੀਖ, ਸ਼ੁਭ ਮੁਹੂਰਤ ਅਤੇ ਦਾਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵ

ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ, ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼਼ਨੁ ਦੀ ਆਰਾਧਨਾ, ਆਤਮ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਦਾਨ–ਪੁਣ੍ਯ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸਵੰਯ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਵੱਲੋਂ ਗੀਤਾ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਰੁਕਸ਼ੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਮਦਭਗਵਦਗੀਤਾ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਹੈ, “ਮਾਸਾਨਾਂ ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ੋऽਹਮ“, ਯਾਨੀ ਮੈਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਹਾਂ। ਇਸ ਅਮਾਵਸਿਆ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਇਸ ਲਈ ਹੋਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਭਗਵਾਨ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੀ ਆਸਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨ ਹੈ।

ਕਬ ਹੈ ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ, ਤਾਰੀਖ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭ ਮੁਹੂਰਤ

ਵੇਦਿਕ ਪੰਚਾਂਗ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਲ 2025 ਦੀ ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ 19 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਅਤੇ 13 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਸਮਾਪਨ ਅਗਲੇ ਦਿਨ 20 ਨਵੰਬਰ 2025 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12 ਵਜੇ ਅਤੇ 16 ਮਿੰਟ ‘ਤੇ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਉਦਯਾਤੀਥੀ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵਾਰ ਦੀ ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ 20 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।

ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ਦਾ ਮਹੱਤਵ

ਅਮਾਵਸਿਆ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ, ਜਪ ਅਤੇ ਤਪ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਸਾਧਕ ਸਿਰਫ਼ ਭਗਵਾਨ ਨਾਲ ਗਹਿਰਾ ਸੰਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦਿਨ ਆਤਮਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਆਦਰਸ਼ ਹੈ।

ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ‘ਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਨਾਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਭਕਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦਿਨ ਸਾਧਕ ਸੂਰਜ ਦੇਵ, ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼਼ਨੁ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੀ ਪੁਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਸੱਚੇ ਮਨ ਨਾਲ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਿਤਰਾਂ ਦਾ ਤਰਪਣ, ਪਿੰਡਦਾਨ ਅਤੇ ਦਾਨ–ਪੁਣ੍ਯ ਜਿਵੇਂ ਅਨੁਸ਼ਠਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਦੁਖ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿਤਰਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਦਾਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵ

ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਮਾਵਸਿਆ ਦੇ ਦਿਨ ਦਾਨ–ਪੁਣ੍ਯ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਅਤੇ ਦੀਨ–ਦੁੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਵੱਡੇ ਪੁਣ੍ਯ ਦਾ ਕੰਮ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਜਰੂਰਤਮੰਦਾਂ ਨੂੰ ਅੰਨ, ਵਸਤ੍ਰ ਅਤੇ ਧਨ ਦਾ ਦਾਨ ਕਰੋ।

ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਵਰਣਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦਾਨ ਨੂੰ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦਾਨ ਤੋਂ ਇੰਦਰੀ ਭੋਗਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਛੁਟਦਾ ਹੈ, ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਾਤਕ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜਰੂਰਤਮੰਦਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਆਪੋ ਆਪ ਦੂਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਰਮ ਸਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭਾਗ੍ਯੋਦਯ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਕਈ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਸ਼੍ਰੀਮਦਭਗਵਦਗੀਤਾ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ–

ਦਾਤਵਯਮਿਤਿ ਯੱਦਾਨੰ ਦੀਯਤੇऽਨੁਪਕਾਰਿਣੇ।
ਦੇਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਚ ਪਾਤ੍ਰੇ ਚ ਤੱਦਾਨੰ ਸਾਤ੍ਤਵਿਕੰ ਸਮ੍ਰਿਤੰ।।

ਜੋ ਦਾਨ ਕੱਰਤਵ੍ਯ ਸਮਝ ਕੇ, ਕਿਸੇ ਫਲ ਦੀ ਆਸ਼ਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾ, ਉਚਿਤ ਕਾਲ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਪਾਤ੍ਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਦਾਨ ਸਾਤ੍ਤਵਿਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਦਾਨ ਕਰੋ

ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ‘ਤੇ ਅੰਨ ਦੇ ਦਾਨ ਨੂੰ ਸਾਰਵਤ੍ਰਿਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਦਾਨ ਕਰਕੇ ਨਾਰਾਇਣ ਸੇਵਾ ਸੰਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਦੀਨ–ਦੁੱਖੀ, ਨਿਰਧਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਕਲਪ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪੁਣ੍ਯ ਦੇ ਭਾਗੀ ਬਣੋ।

ਸਧਾਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਸਵਾਲ (FAQs)

ਸਵਾਲ: ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ 2025 ਕਦੋਂ ਹੈ?
ਉੱਤਰ: ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ 20 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।

ਸਵਾਲ: ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ਕਿਸੇ ਭਗਵਾਨ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ?
ਉੱਤਰ: ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ਸੂਰਜ ਦੇਵ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼਼ਨੁ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ।

ਸਵਾਲ: ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ: ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ ਅਮਾਵਸਿਆ ‘ਤੇ ਜਰੂਰਤਮੰਦਾਂ ਨੂੰ ਅੰਨ, ਵਸਤ੍ਰ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦਾ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।